Dorothé SchellekensSommige mensen zweren tegenwoordig bij een koolhydraatarm dieet. Simpelweg door het weglaten van brood, aardappelen, rijst, pasta, crackers, als ook koolhydraatrijke groenten en fruit zoals pompoen, banaan, avocado en ga zo maar door (je kunt ze allemaal Googelen als je wilt). Kun je hierdoor kilo’s kwijtraken en mag je wel eindeloos vetten en eiwitten eten?
Laatst vertelde Mirjam (57) mij: “Ik eet kipfilet en eieren als ontbijt, plakje kaas er nog overheen en een handje noten toe. Bij het avondeten een grote lap vlees, wat salade en toe een bakje volle yoghurt.” De kilo’s vlogen er af en ze had niet eens honger! En, Mirjam is gek op juist die eiwit- en vetrijke happen.
In staat van ketose
Bij zo’n streng koolhydraatarm dieet gaat de lever in het lichaam over op vetverbranding, voor energie én produceert ketonen als bijproduct. In staat van ketose noem je dat. De een belandt binnen een dag in deze situatie en bij de ander duurt het een paar dagen. Maar, als het zover is kan men dat ruiken. Ze zeggen dat de geur nog het meest lijkt op aceton. Jijzelf ruikt dat niet, maar een dierbaar familielid wel. Van deze toestand word je extra licht in je hoofd en slapjes, daardoor heb je minder trek en kun je je nóg makkelijker aan je regime houden.
Goed verhaal zou je denken, maar ‘ieder voordeel heb ook zo zijn nadeel’. Want zonder koolhydraten, geen stoelgang! Obstipatie is het onvermijdelijke gevolg van een koolhydraatarm dieet en dat kan erg onaangenaam zijn. Mirjam, die regelmatig aan zo’n koolhydraatarm dieet begint, beaamt het. Maar zegt dat het ietsje beter gaat met de stoelgang sinds ze een eetlepel sesamzaad en twee eetlepels goed gezeefde zemelen aan de yoghurt toevoegt. Mirjam is bedreven in het diëten, ze doet het al haar hele leven. Van streng diëten ga je zondigen omdat het niet vol te houden is en dan kom je weer aan. En zo word je een jojo.
Vezels, vezels, vezels
Koolhydraten trekken vocht aan in de darmen. Door extra volume worden de darmen tot peristaltische beweging aangezet voor het voorstuwen. Hoe meer vezelrijke koolhydraten je eet, hoe meer en beter de ontlasting. Vezels schuren de darmen als het ware schoon en ruimen de achtergebleven resten op. Volgens de voedingsdeskundigen bestaat een gezond voedingspatroon daarom voor 50% tot 70% van de totale calorische inname uit vezelrijke koolhydraten. ‘Gezond is juist koolhydraatrijk’ en eiwitten (5-10%) en vet (30-35%) eet je in beperkte mate. Eiwitten zijn bouwstoffen, als je ze niet als zodanig gebruikt, worden ze in de lever afgebroken tot glucose voor verbranding en ureum. Ureum lijkt nog het meest op amonia, heel sterk spul dat door de nieren er uitgefilterd wordt en daardoor belastend is voor de nieren. Van te veel dierlijk vet slibben de aderen dicht, verstandig is het daarom om voornamelijk plantaardige vetten te eten.
Uiteindelijk is het zo dat ieder pondje door het mondje gaat. Het is de calorische inname die bepaalt of een mens licht of zwaar is. Een vezel- en koolhydraatrijk eetpatroon bestaat uit veel volkorenbrood (4 tot 8 boterhammen per dag) heel dun belegd, een deel vervangen door muesli, pap (havermout), veel vers fruit, noten, zaden, peulvruchten en borden vol salade. Eiwitten en vetten zoals vlees, kip, kaas, zuivel worden beperkt gegeten. Een leuke bijkomstigheid van al dat gekauw en dat vele eten, is dat je snel verzadigd raakt en daardoor is de kans klein dat je te veel eet.
Koolhydraatarm dieet vs koolhydraatrijk eten
Van vezel- en koolhydraatrijk eten, blijf je doorgaans gemakkelijk op gewicht en hoef je ook niet meer aan de lijn te doen en op strenge diëten te gaan. Patricia (52) is iemand die van huis uit veel boterhammen eet. Ze neemt er vier dun belegd mee naar haar werk. Vaak als ze thuiskomt, neemt ze nog wat brood, liefst op mediterrane wijze met olijfolie en tomaat. Patricia heeft nog nooit aan de lijn gedaan. Ze heeft eerder moeite om op gewicht te blijven.
Mijn advies, of het nu eiwitrijk of koolhydraatrijk is, is om voldoende te drinken. Twee liter per dag minimaal! In de vorm van water (uiteraard), koffie, thee en puur vruchten- of groentesap. Een hulpmiddel kan zijn om een kan water in de koelkast klaar te zetten, opgeleukt met wat fruit of groente van het seizoen. Denk aan aardbeien, sinaasappel, schijfjes citroen, appel of komkommer en/of bleekselderij. Dat ziet er uitnodigend uit. Met een liter water extra uit de kan en je dagelijkse overige inname in de vorm van sap, thee, koffie, soep, melkproducten, kom je wel aan je dagelijkse behoefte.
Hetty Crèvecoeur
Dorothé Schellekens
Marleen Brekelmans
Asjha van den Akker
Henriëtte de Smet