RedactieIn 1911 werd de allereerste Internationale Vrouwendag ‘gevierd’, alhoewel er in die tijd nog maar weinig te vieren was voor vrouwen. Inmiddels is er heel veel veranderd en zijn er tal van onderwerpen, mede dankzij de aandacht die deze dag heeft gegenereerd, aangepakt. Maar, de noodzaak voor een Internationale Vrouwendag blijft.
Ondanks de vele verworvenheden, zijn er nog steeds tal van zaken die de rechten van vrouwen in de weg staan. Denk maar aan de recente veranderingen waar Amerikaanse vrouwen mee te maken hebben en die niemand tot voor kort mogelijk hield. En dan hebben we het over een democratie die al heel lang bestaat. Er zijn ook tal van andere landen waar de rechten van de vrouw al veel langer onder druk staan en waar ongelijkheid de norm is. Hoogste tijd dus om op Internationale Vrouwendag te kijken naar waar dit fenomeen vandaan komt.
Vrouwenrechten en socialisme
Volgens de geschiedenisboekjes zijn vrouwenrechten als onderwerp voor het eerst officieel aangekaart door de Duitse socialiste Clara Zetkin, die in 1907 in een vrouwenblad sprak over gelijkheid. Zij richtte dat jaar ook meteen de allereerste internationale organisatie voor vrouwen op en sprak over de rol van de vrouw bij de op handen zijnde socialistische revolutie.
Een jaar later in 1908 vond op 8 maart een eerste grote demonstratie plaats in New York, waarbij duizenden vrouwen de straat op gingen voor meer loon, kortere werktijden én afschaffing van kinderarbeid. Dat was tot die tijd nog nooit eerder gebeurd, maar zorgde wel voor een soort ontwaking bij vrouwen die het heft in eigen hand namen. Of 8 maart hierdoor dé Internationale Vrouwendag is geworden is onduidelijk, maar een belangrijke datum was het zeker!
Voorstel Internationale Vrouwendag
Na de demonstratie in New York duurde het nog zeker twee jaar voordat vrouwen zich nog verder gingen organiseren. In 1910, tijdens de Socialistische Internationale in Kopenhagen, kwamen meer dan 100 vrouwen uit 16 verschillende landen bij elkaar om vrouwenrechten, algemeen kiesrecht en sociale zekerheid met elkaar te bespreken. Om vooral algemeen kiesrecht internationaal voor elkaar te krijgen, werd voorgesteld jaarlijks een Internationale Vrouwendag te organiseren.
Vandaar dat in maart 1911 voor het eerst een Internationale Vrouwendag plaatsvond, waar diverse landen zoals de Verenigde Staten, Duitsland, Oostenrijk, Denemarken en Zwitserland aan mee deden. Nederland was dat jaar nog niet zover, omdat vrouwenorganisaties hier nog niet zo goed georganiseerd waren. Pas een jaar later in 1912 organiseerden ook wij een eerste Internationale Vrouwendag.
Eerste Wereldoorlog
Tijdens de Eerste Wereldoorlog, die van 1914 tot 1918 woedde in Europa, lag de beweging stil en vonden er geen Internationale Vrouwendagen plaats. Tot net voor het einde van de oorlog. In 1917 was er opnieuw een grote staking op 8 maart. Dit keer in Sint-Pietersburg in Rusland. Alles wijst er op dat het deze staking was die er in 1921 voor zorgde dat Internationale Vrouwendag, vanaf dat moment, jaarlijks officieel op 8 maart werd gehouden.
Bijkomend nadeel van dit besluit was dat Internationale Vrouwendag in het Westen hierdoor lange tijd in een verdacht daglicht kwam te staan. Tijdens de Koude Oorlog was namelijk alles wat met Rusland te maken had verdacht en dus ook deze dag, die z’n oorsprong vond in het communisme. Dit veranderde pas in de jaren ’60 toen een tweede feministische golf opkwam. In 1978 wordt de dag nog officiëler gemaakt als de Verenigde Naties besluiten deze officieel te erkennen.
Roerige geschiedenis
Internationale Vrouwendag heeft dus een roerige geschiedenis doorgemaakt. Tegenwoordig bestaat de dag in ons land vooral uit lezingen, workshops, trainingen, debatten en soms ook nog demonstraties. En, ook kiesrecht is, voor ons in ieder geval, geen centraal thema meer. Internationale Vrouwendag is nu meer gericht op vrouwenrechten in het algemeen, inclusiviteit én alle veranderingen die op al deze zaken van invloed zijn.
Ook wordt vaak aandacht besteed aan de belangrijkste pioniers van deze beweging en dat heeft ook soms een Nederlands tintje. Een van die belangrijke pioniers was namelijk Aletta Jacobs, de eerste Nederlandse vrouw die de universitaire studie medicijnen afrondde en arts werd. Internationaal werd zij bekend toen ze ook in Groot-Brittannië als arts werkte. En er is zelfs een gerucht dat Aletta in 1901 al sprak over een Internationale Vrouwendag. Tijdens een grote vredesbetoging in dat jaar zou ze hebben voorgesteld om vanaf dat moment jaarlijks een vrouwendag te organiseren op 18 mei.
Wat doet onze overheid?
Nederland staat inmiddels internationaal bekend als één van de belangrijkste voorvechters van vrouwenrechten wereldwijd. Hier is door onze overheid ook een financieel fonds voor opgericht, dat zo’n 500 miljoen euro heeft voor projecten én programma’s over de hele wereld. De projecten richten zich met name op de gender gelijkheid en de ondersteuning van lokale organisaties, zodat verandering van binnenuit kan worden opgezet.
En dat dit nog steeds nodig is blijkt uit alles wat het fonds tot nu toe heeft ondersteund. “Er is nog een wereld te winnen”, aldus minister Bruins Slot. “Op veel plekken in de wereld mogen vrouwen nog steeds niet naar school. Ze mogen niet werken en hebben soms niet eens een eigen bankrekening. Hun mond wordt gesnoerd, door intimidatie en uitsluiting. En zo laat de wereld veel talent, doorzettingsvermogen en deskundigheid liggen.”
Redactie
Henriëtte de Smet
Francien Griffioen
Asjha van den Akker