RedactieAls je van plan bent om dit weekend erop uit te trekken en een museum te bezoeken, dan hebben we een heel bijzonder plekje gevonden. Het is zeker geen voor de hand liggend museum, maar het is wel een uniek stukje Nederlandse geschiedenis die over de hele wereld bekend is. En, heb je een museumjaarkaart, dan kun je gewoon gratis naar binnen! Laten we op pad gaan naar… Zaandam.
Het is vandaag 8 februari, de sterfdag van een heel belangrijke historische figuur: de Russische tsaar Peter I, ofwel Peter de Grote. Op zijn 10e werd hij tsaar en dat bleef hij twee-en-veertig jaar lang. Maar wat maakte hem zo bijzonder? Los van zijn imposante postuur – hij was maar liefst 2.04 meter lang! – was hij ook een man met een brede blik op de wereld. Hij had een tomeloze energie en een verrijkende interesse in alles wat zich, vooral in West-Europa, afspeelde. En dat bracht hem naar onder anderen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden; om precies te zijn naar Zaandam.
Czaar Peterhuisje in Zaandam
Het kleine Zaandam, wat onder de rook van Amsterdam ligt, had Peter’s interesse omdat hij alles wilde weten over de florerende Nederlandse scheepsbouw. Hij ging ‘undercover’ in de leer bij diverse scheepswerven, maar zijn verblijf in Zaandam was van korte duur. Na slechts acht dagen werd zijn ware identiteit ontdekt wat heel veel nieuwsgierige mensen op de been bracht. Hierdoor besloot tsaar Peter richting Amsterdam te varen, waar hij in de leer ging bij de VOC werven. Maar zijn verblijf van acht dagen in Zaandam heeft een blijvende indruk achtergelaten op het stadje in Noord-Holland.
Tijdens zijn verblijf logeerde hij in het huis van smid Gerrit Kist. En precies dit huisje heet nu het Czaar Peterhuisje in Zaandam, wat één van de oudste houten huizen in Nederland is én tegelijkertijd ook één van de oudste musea van ons land. Eén ding is zeker, los van het Rijksmuseum in Amsterdam, is het Czaar Peterhuisje misschien wel het enige museum in ons land wat door tal van bijzondere historische figuren is bezocht. Russische tsaren, keizerin Sisi en zelfs Napoleon zijn er geweest toen zij in Nederland waren. Ze hebben er zelfs hun naam in het glas gekerfd!
Museum in een museum
Overigens is het Czaar Peterhuisje letterlijk in het museum gezet. Of eigenlijk andersom. Het museum is om het Czaar Peterhuisje heen gebouwd, waardoor je een museum in een museum hebt. Dit hebben ze in de negentiende eeuw al laten doen om het historische huisje te beschermen. Russische tsaren en Nederlandse vorsten realiseerden zich namelijk dat deze bijzondere historische gebeurtenis van onschatbare waarde was. Niet alleen voor de geschiedenis van beiden landen, maar ook voor de bijzondere relatie die beiden vorstenhuizen met elkaar hadden.
En die bijzondere band is echt te danken aan Peter de Grote en zijn ongekende interesse in ons land. Onze republiek was ook de plek waar hij, naast de scheepsbouw, kennis maakte met tal van andere nieuwe uitvindingen die hier zijn ontdekt. Zo bezocht hij de fabriek van Jan van der Heijden, die de straatlantaarn en de brandspuit had uitgevonden. In Leiden bezocht hij een anatomische demonstratie van dr. Herman Boerhaave én in Delft sprak hij met Anthonie van Leeuwenhoek, de uitvinder van de microscoop.
Ongekende Nederlandse invloed
Dat ons kleine landje een blijvende impact heeft gehad op het grote Rusland is tot de dag van vandaag overigens merkbaar. Zo zijn er in Rusland nog steeds tal van Hollandse scheepstermen in gebruik. Denk aan matroos, mast, kajuit, kapitein en andere termen. Overigens heeft Nederland ook minder leuke invloeden gehad op het Rusland van Peter de Grote. Zo gaat het verhaal dat tsaar Peter nogal onder de indruk was van de publieke executies die in Amsterdam plaatsvonden. Deze openbare terechtstellingen hadden een enorme afschrikwekkende werking op de omstanders en toen hij dit eenmaal doorhad introduceerde hij deze vorm van straffen ook in Rusland.
Tsaar Peter de Grote was zo ‘gecharmeerd’ van de executies dat hij tussen oktober 1698 en februari 1699 zelfs 1.150 openbare executies liet uitvoeren in eigen land. Dit was zijn antwoord op een mogelijke opstand. Het duurde enkele maanden om alle executies uit te voeren en zelfs zijn halfzuster Sophia ontkwam niet aan de afschrikwekkende werking van de terechtstellingen. Zij zou onderdeel hebben uitgemaakt van het complot en werd hiervoor gevangen gezet in een klooster. Ondanks dat hij haar niet heeft laten executeren, moest zij wel toekijken hoe onder haar raam enkele rebellen werden opgehangen, die daar vervolgens maandenlang zijn blijven hangen als herinnering aan wat er had kunnen gebeuren met haar.
Bezoek met of zonder museumjaarkaart
Al met al heeft de historische figuur Peter de Grote een ongekende invloed gehad op de Russische én de West-Europese geschiedenis. En een klein deel daarvan vond plaats, gewoon hier in Nederland. Om precies te zijn in Zaandam, waar je dus nu nog steeds het Czaar Peterhuisje kunt bezichtigen. Wil je dit weekend op pad gaan, breng dan even een bezoek aan dit bijzondere museum. Het is van dinsdag tot en met zondag geopend én heel erg betaalbaar. Als je een museumjaarkaart hebt kun je zelfs gratis naar binnen. Veel plezier alvast!
Krimp 23
1506AA Zaandam
Geopend dinsdag t/m zondag van 10:00 uur tot 17:00 uur
Koop hier alvast je tickets
Redactie
Marleen Brekelmans
